Hayır...
(Adalet Ağaoğlu)
Adalet Ağaoğlu, Ölmeye Yatmak ile başlayan ve Bir Düğün Gecesi ile devam eden Dar Zamanlar serisine 1987 yılında yazdığı Hayır… kitabıyla geri döner. Hayır...’ın merkezinde Ölmeye Yatmak’ın ana karakteri olan Aysel yerleştirilmiştir: Roman, artık iyice yaşlanmış olan profesöre onur ödülü verilmesi etrafında gelişir.
Adalet Ağaoğlu’nun daha önceki eserlerinde tanıttığı karakterleri ele aldığı bu roman, kurgu ve üslup açısından diğer iki esere göre oldukça farklı bir şekilde yazılmıştır. Yazar; Aysel’in iç dünyasını, geçmişini, ödül gecesine hazırlığını ve etrafındaki karakterleri bir arada, oldukça sıra dışı bir zaman kullanımı ile ele alır.
Ancak roman, belli açılardan Ölmeye Yatmak ve Bir Düğün Gecesi’nden farklı değildir. 1980’li yıllarda geçen Hayır… Aysel’in yaşadıkları, düşündükleri, hatırladıkları ve hissettikleri üzerinden, dönemin Türkiye’sinin dikkat çekici bir panoramasını gözler önüne serer.
- Arka Plan
- Özet
- Karakterler
- Karakter Şeması
- Analizler
- Alıntılar
- Dar Zamanlar
- Aydın İntiharları ve Geleceğin Başkaldırısı
- Edebi Arka Plan
- Adalet Ağaoğlu
Hayır…, kendi içinde bir roman olarak okunabilecek olsa da, aslında Adalet Ağaoğlu’nun Ölmeye Yatmak ve Bir Düğün Gecesi romanlarıyla bir üçleme oluşturur. Hayır…’ı okumadan önce bu iki romanı okumak veya en azından bu romanlarda yaşananlar hakkında bilgi sahibi olmak, romanı okurken alacağınız keyfi de arttırabilir.
Bu bölümde, Hayır…’a doğrudan bağlanan noktaları üzerinden bu iki romanı kısaca hatırlatmaya çalışacağız. Eğer bu romanları okumayı düşünüyorsanız, aşağıdaki bölümü okumamanızı tavsiye ederiz.
Hayır…’ın ana karakteri Aysel, karşımıza ilk olarak Adalet Ağaoğlu’nun ve Dar Zamanlar’ın ilk romanı olan Ölmeye Yatmak romanında çıkar. Aysel, kocası Ömer’i öğrencilerden biri olan Engin ile aldatmıştır. Bunun da etkisiyle, bir otel odasında intihar etmeye karar verir, fakat aldığı ilaçları kusarak “başarısız” olur. Hayır…, Aysel’i bu olaylardan yıllar sonra, yaşlı bir kadın olarak tekrar merkeze koyar.
Romanın ikinci bölümü “Akşamüstü”nde ise, merkeze yerleştirilen karakter Engin olur. Engin, yaşadıklarının üzerinden yıllar geçse de, Aysel’i unutamamış, onu derin hislerle sevmeye devam etmiştir. Engin’e ayrılan bölüm, Aysel ile Engin’in yıllar sonra Avrupa’da karşılaştığı günü ve Engin’in Aysel’i telefonla arama çabasını konu alır.
Bu romanda büyük rol oynamamalarına rağmen karşımıza çıkan Ömer, Tezel ve Ayşen ise, Bir Düğün Gecesi’nin ana karakterleridir. Bu roman, Aysel’in yeğeni Ayşen’in düğününü konu alır, ancak Aysel romanda fazla gözükmez. Ailesinden büyük ölçüde kopmuş olan Aysel, Ayşen’in düğününe gitmeyi reddeder.
Bir Düğün Gecesi’nin merkezinde, Aysel’in kocası Ömer ve kız kardeşi Tezel vardır. Ömer, Aysel ile evli olmasına karşın, gelin Ayşen ile arasındaki hisleri gizlemez. Hayatta hiçbir şeye inanmayan, her şeyi boş ve anlamsız olarak gören Tezel ise, kendisi için korkunç olan bu düğün macerasını içki içerek atlatmaya çalışır.
Tezel, Ayşen ve Ömer Hayır…’da doğrudan karşımıza çıkmaz. Ancak Aysel, sık sık bu karakterler hakkında düşüncelerini paylaştığı için, onların akıbeti de dolaylı olarak okuyucuya ulaştırılır. Ömer ile Aysel, Hayır…’ın başladığı noktada boşanmıştır: Ömer, kocası Ercan’dan ayrılan Ayşen ile bir ilişki yaşamış, ondan bir çocuğu olmuştur. Tezel ise, romanın başındaki mektuplardan anladığımız kadarıyla, İspanya’ya yerleşmiş, burada yeni bir hayat kurmuştur.