Günümüzde en çok Hababam Sınıfı’nın yazarı olarak tanınan Rıfat Ilgaz, İkinci Dünya Savaşı yıllarında geçen Karartma Geceleri’nde bu seriye göre daha karanlık ve daha siyasi bir hikaye anlatır.
                     
Tipik bir hapishane romanı gibi başlayan kitap, hücresindeki yaşama alışmaya çalışan edebiyat öğretmeni ve şair Mustafa Ural etrafında gelişir. Hapishane hayatını anlatan ilk sayfaların ardından roman, Mustafa Ural’ın tutuklanma sürecine yoğunlaşır. Kitabı toplatılan ve polis tarafından aranmaya başlayan Mustafa Ural, bir süre gerek arkadaşlarının evinde kalarak, gerek sokaklarda ve kahvehanelerde sabahlayarak özgür kalmaya çalışır.
 
Ancak bu kaçış, yalnızca Mustafa Ural’ın polisten kaçma hikayesi olarak kurgulanmaz. Rıfat Ilgaz, otobiyografik ögeler taşıyan ana karakteri üzerinden, İkinci Dünya Savaşı sırasında İstanbul’daki hayat koşullarına, politik görüşlere, sanatın amacı ve doğasına, dönemin aydın çevrelerindeki siyasi fikir ayrılıklarına değinir.